Watu wengi hutamani vyakula vya mtaani maarufu kama “junk food”. Unaweza ukawa na haraka; au umepata uvivu kupika; au umetamanishwa na harufu ya jiko la nyama ukiwa njiani unapita. Haishangazi. “Junk food” huwa na ladha tamu inayotamanisha na hupatikana kwa urahisi. Inaweza kutupa mhemko wa papo hapo ukajikuta umekwishanunua na umemaliza kula.

Vyakula hivi vimesabisha ongezeko la uzito mkubwa kwa watu kwa takribani miaka 30 mfululizo bila kusahau matatizo ya kiafya, swali ni kwanini imekuwa ngumu kuishinda tamaa ya vyakula hivi?

Tamaa

Kiuhalisia ni kwamba, huwa tunajikuta kwenye wakati mgumu kufanya machaguo pindi tunapokutana na vyakula hivi. Hii hutokana na uadimu wa vyakula hivi miaka ya nyuma hali iliyopelekea kuongeza uthamani na tamaa machoni mwa watu tukiamini kuwa vyakula hivi ni bora na vitamu kuliko vyakula vingine.

Kwa bahati mbaya, wakati vyakula hivi vina kalori nyingi, mara nyingi huwa vina viwango vya chini sana vya nyuzi, maji na madini ikilinganishwa na vyakula vya asili. “Junk foods” hujazwa kalori nyingi ambazo huweza kusababisha  matatizo mengi ya kiafya.

Kama tungekuwa tunakula kiasi kidogo cha vyakula hivyo basi tusingekuwa na haja ya kuwa na wasiwasi. Lakini wengi wetu huwa hatutosheki tukila kiasi kidogo cha vyakula hivi; kwa hivyo, ubongo wetu huendelea kudai chakula zaidi. Mwili wa binadamu unahitaji nishati ili uweze kuwepo katika hali ya kawaida, bila nishati katika mwili chembe hai katika mwili huweza kuharibika na kufa, ikiwa hivyo moyo na mapafu vinaweza simama kufanya kazi zake. Mwili unapata nishati kutoka katika vyakula na vinywaji.

Kama tutatumia kiasi cha kalori ambacho mwili unahitaji kila siku, hakika utafurahi kuwa na afya njema. Lakini matumizi ya kalori katika mwili yakiwa yapo chini sana au juu sana, bila shaka utapata matatizo ya kiafya.

Kiasi cha Kalori ambacho kimo katika chakula ni kiasi kinachotuonyesha nishati iliyomo katika chakula hicho.

Msongo wa mawazo

Katika hali ya kawaida msongo wa mawazo huathiri au huvuruga mfumo wa vichocheo vya mwili hivyo kupelekea kuvurugika kwa utendaji kazi wa mwili.

Kichocheo cha cortisol hufanya kazi ya kuweka uwiano sawa wa nishati mwilini, hivyo Kuvurugika kwa kichocheo hiki hufanya mtu ahisi njaa muda wote jambo ambalo litapelekea kula zaidi bila kujali machaguo sahihi ya vyakula.

Uchovu

Kwa kawaida huwa tunatamani vyakula vyenye mafuta mengi / sukari wakati tukiwa tunajilazimisha kufanya kazi wakati akili zetu zimechoka. Mbaya zaidi, ukosefu wa usingizi huharibu  uwezo wa kudhibiti hamu ya kula. Homoni za njaa na asidi  zinazosababishwa na ukosefu wa usingizi zinaweza kusababisha kula zaidi na uchaguzi mbaya wa chakula.

 Vichocheo vya Ubongo

Sababu ya msingi ya hii ni rahisi: vyakula vya haraka vina utajiri wa kalori. Akili zetu zinapenda kupata kalori nyingi; na kujibu kwa kuachilia  homoni mbalimbali zinazomfanya mtu ajisikie vizuri ikiwa ni pamoja na “serotonin,” “nor-epinephrine,” na “opiads”. Hii mara moja hupunguza mafadhaiko na inaboresha uchangamfu. Chakula kilicho na sukari nyingi na mafuta  huathiri ubongo kama vile dawa zingine hufanya; ambayo pia inaelezea asili ya "uraibu" wa vyakula hivi.

Ladha na Muundo

Vyakula hivi huwa na muonekano mzuri pia kuhifadhiwa kwenye vifungashio vinavyovutia hali  inayopelekea ushawishi na kushindwa kujizuia pindi unapokutana navyo mtaani.

Jinsi ya kuepuka mtego wa aina hii ya vyakula

Ikiwa sababu zinazotufanya tule “junk foods” ni za kibaolojia; ni vipi tunafanya uchaguzi mzuri? Inageuka kuwa utafiti huo huo ambao unatuambia kwa nini tunatamani “fast food” pia hutupa dalili juu ya jinsi ya kukwepa

Pata usingizi wa kutosha

Tunachagua chakula cha haraka wakati tumechoka. Kulala vya kutosha kunatuwezesha kupumzika na kuwa na nguvu, ambayo inamaanisha kuwa tunaweza kufanya kazi kwa ufanisi bila kuhitaji “junk foods” ili kuweka kiwango cha nguvu zetu. Kulala usingizi wa kutosha pia inamaanisha kuwa tuko katika hali nzuri pasi kuwa na sababu ya kufanya uchaguzi duni wa chakula.

Kula mara kwa mara

Kuruka milo hupunguza kiwango cha nishati ya miili yetu hivyo hutufanya tutamani chakula cha haraka chenye nguvu wakati wakati wa kula. Kifungua kinywa hutuwezesha kuanza siku tukiwa tumeshiba. Kula chakula kidogo tofauti kila siku kwa siku hupunguza utegemezi wetu kwenye vyakula vya haraka kwani hii inahakikishia mwili nishati ya kutosha.

Kunywa maji ya kutosha

Wakati mwingine tunakula fast food wakati miili yetu inahitaji maji. Njia nzuri ya kuepuka vyakula hivi ni kunywa maji kabla ya kula. Pia Kunywa maji kabla ya chakula pia hutusaidia kula chakula kiasi kidogo cha vyakula vya aina hii kwa kutufanya tuhisi kushiba mapema.

Punguza unywaji wa pombe

Vyakula vyenye mafuta hutokea wakati tunakunywa. Vyakula vingi vya baa huwa vya kukaanga, vya haraka vyenye kiasi kikubwa cha kalori; .Kwa hivyo, watu wana uwezekano mkubwa wa kuchagua vyakula vyenye sukari au vyenye mafuta wakati wanakunywa pombe. Ujanja mzuri wa kuzuia matamanio haya ni kujaza chakula chenye afya kabla ya kunywa; na kunywa maji katikati ya vinywaji. Faida iliyoongezwa kwa hii ni kwamba inapunguza kasi ya kusumbuliwa na “hangovers”

Zingatia wakati wa kula     

Tunafikiria chakula kisicho na afya mara nyingi tukiwa tumetingwa. Tunapokula wakati wa kufanya kazi, wakati wa kutazama Runinga, au na marafiki zetu; hatuzingatii chakula, na tunakosa vielelezo vinavyoashiria kutosheka. Badala yake, chukua dakika chache kutulia wakati wa chakula na hili litakusaidia kugundua kuwa sasa inatosha, na vile vile kufaidi wakati unapopata mlo wako.

Punguza msongo wa mawazo.

Watu huchagua “junk foods” wakati wakiwa na msongo wa mawazo kwani vyakula hivi huwafanya wajisikie vizuri. Njia moja bora ya kukabiliana na hitaji hili ni kutafuta njia mbadala za kupunguza msongo wa mawazo. Chaguo zinazowezekana inaweza kuwa mazoezi ya yoga na/au tahajudi, kusikiliza muziki unaochangamsha, na hata kuzungumza na rafiki.